Ketojenik Diyet

Önceleri sadece bazı hastalıkların tedavisinde destek amaçlı bir beslenme programı olarak kullanılan ketojenik diyet, günümüzde kilo verme ve sağlıklı beslenme gibi amaçlara yönelik olarak başarılı sonuçlar vermektedir.

Ketojenik diyette diğer diyet programlarından farklı olarak karbonhidrat içeriği düşük, protein içeriği ise oldukça yüksektir. Yapılan araştırmalarda ketojenik beslenmenin bazı hastalıkların semptomlarını azaltmada kanıtlanmış etkileri bulunmuştur. Fakat ketojenik beslenmenin sürdürülebilirliği konusunda vücutta bazı zararlar bırakabilmesinden dolayı uzun süre devam ettirilmesi önerilmemektedir.

Ketojenik Diyet Nedir?

Ketojenik diyet, protein ve karbonhidrat oranı düşük yağ oranı ise yüksek olarak tanımlanabilecek bir diyet çeşididir. Yağ oranı yüksek, protein ve karbonhidrat oranı daha düşük olan bu diyet programını sürekli ya da uzun süreli uygulamak bazı sağlık sorunlarına da yol açabilmektedir. Ketojenik diyette kişinin karbonhidrat alımı büyük ölçüde sınırlıdır ve karbonhidrat yerine yağ alınması sağlanmaktadır.

Keto diyetinde bireyin günlük karbonhidrat tüketimi sınırlandırıldığından, tahıllar, ekmek, undan yapılmış tüm besinler ve şekerli gıdalar yasaklılar listesindedir. Bunların dışında sebzeler, meyveler, süt, yoğurt, makarna hatta kuru baklagiller dahi tüketilmesi yasaklı gıdalar grubundadır. Karbonhidrat alımının ciddi oranda azaltılması, vücudun ketozis adı verilen bir metabolik sürece geçmesini sağlar. Bu durum gerçekleştiğinde vücut, enerji kaynağı olarak yağ yakmaya başlar. Ketojenik diyette ne yenir diyecek olursak çoğunlukla kırmızı et, tavuk, hindi, balık, tereyağı, sade yağ (ghee), cheddar, mozarella, keçi peyniri gibi işlem görmemiş peynirler, krema, kaymak, avokado, Hindistan cevizi yağı, ceviz, fındık, kabak çekirdeği, badem, zeytin ve zeytin yağı gibi besinlerden oluşmaktadır. Sadece brokoli, karnabahar, lahana, mantar, domates, bamya gibi düşük karbonhidratlı sebzeler diyet süresince serbest tutulmaktadır.

Ketojenik diyet kilo verme sürecinde, en az yağ alımını hedefleyen diyet türleri kadar etkilidir. Ketojenik diyette tüketilen yüksek orandaki yağ ve protein ile kişilerde tokluk hissi oluşur ve kilo verme süreci böylece başlar. Sağlık açısından oluşturabileceği risklerden dolayı ketojenik diyetin zayıflama amacıyla uygulanmasının güvenilir olup olmadığı henüz kanıtlanmamıştır. Bu sebeple ketojenik diyet uygulayacak kişilerin bunu doktor kontrolünde yapmaları önerilmektedir.

Ketojenik Diyet Nasıl Yapılır?

Peki, ketojenik diyete nasıl başlanır? Ketojenik diyette kişinin alması gereken besin öğeleri miktarı belli oranlarla belirlenir. Bunlar 5/1, 4/1, 3/1, 2/1 ve 1/1 gibi oranlarla gösterilir. Burada örneğin 5/1’de pay kısmı yani 5’lik kısım alınacak yağ miktarını, payda kısmı yani 1 ile gösterilen kısım da yağ haricindeki protein ve karbonhidrat gibi besin öğelerinin miktarını gösterir. Kısaca bu oranlar, diyet listesinde yer alan toplam yağ miktarının protein ve karbonhidratların toplamına olan oranını göstermektedir. Bu oranların ne olması gerektiğini doktor ve diyetisyenler kişinin kan tahlili sonuçları, kan ve idrardaki keton cisimciklerinin miktarı gibi göstergelere dayanarak belirlerler. Ketojenik beslenmede ketojenik oran ne kadar yüksek olursa ketozis o kadar fazla olmaktadır.

Ketojenik diyetler kişinin belirli sağlık analizleri ve tahlilleri yapıldıktan sonra bunu yapmasında uygun görülen kişilere doktor kontrolünde yapılması önerilen diyetlerdir.

Günlük beslenme rutininde vücut, enerji elde etmek için öncelikle karbonhidratları ve karbonhidratların yetersiz kaldığı zamanlarda da yağları ve proteinleri kullanmaya başlar. Keto diyetlerinde karbonhidrat ve protein oranı düşük tutulduğu için vücut ihtiyaç duyduğu enerjiyi yağlardan karşılamaya başlar. Vücut karbonhidrat dışı bir kaynağı enerji olarak harcadığı durumlarda keton cisimcikleri açığa çıkar ve ketojenik diyet de adını buradan alır.

Görülebilecek Yan Etkileri Nelerdir?

Ketojenik diyet, doktorların uygun gördüğü birçok kişi için güvenli bir beslenme yöntemidir. Bazı bireylerde ise diyetin başlangıç sürecinde farklı yan etkiler yaratabilmektedir. İshal, kabızlık, kolesterol yüksekliği, kusma, mide bulantısı, açlık hissi, böbrek taşları, uyku problemleri, karnitin eksikliği görülebilecek bazı yan etkilerdir. Bu yan etkileri minimum düzeyde yaşamak için keto diyetine başlamadan birkaç hafta önce karbonhidrat alımının aşamalı olarak azaltılması önerilmektedir. Bu sayede vücut da yağ yakmaya alışmış bir hale gelir. Büyük kısmı yağlardan oluşan keto diyeti beslenme planında lifli sebzeler ve besinler oldukça azdır. Bu sebeple kabızlık başta olmak üzere bağırsak problemlerinin görülmesi olasıdır.

Uzun süre ketojenik diyet yapıldığında da vücutta, böbrek taşı ve karaciğer yağlanması gibi etkiler oluşabilir. Yüksek oranda yağlı beslenme, sürekli olarak yağlardan enerji elde edilmesine sebep olacağı için, kanda dolaşan serbest yağ asitlerinin oranının artmasına ve yeteri kadar alınmayan posaya bağlı olarak da kolesterol artışına sebep olabilir. Bu kalp ve damar hastalıkları bakımından risk oluşturur. Bunun yanı sıra ketojenik diyetler karaciğer için de yük oluşturabilir. Bu sebeple diyetin uzun süre devam ettirilmesi karaciğer üzerinde olumsuz etkilere yol açabilir. Bu diyeti uygulayan ve uygulamayı düşünen kişilerin mutlaka doktor ve uzman diyetisyen desteği almaları gerekmektedir.

Ketojenik Diyet Menüsü Nasıl Olmalıdır?

Ketojenik beslenmede serbest olan besinler kalori içermeyen ve öğün aralarında atıştırmalık olarak da tüketilmesi serbest yiyeceklerdir.

• Et ürünleri ve yumurta
• Roka, tere ve maydanoz gibi yeşil yapraklı sebzeler.
• Toprak üstü sebzeler
• Yağ oranı yüksek süt ve yoğurt
• Ceviz, kaju, yer fıstığı, badem ve fındık gibi yağlı tohumlar.
• Avokado yağı ve Hindistan cevizi yağı gibi sağlıklı ve doyurucu yağlar.
• Yaban mersini, böğürtlen ve frambuaz gibi böğürtlengiller.
• Zeytin
• %90 kakao içeren bitter çikolata.

Sağlıklı yaşam için gerekli ilk temel adım düzenli ve yeterli beslenmektir. Sağlıklı beslenmek ve fazla kilolu olmamak kişiyi metabolik hastalıklardan koruyarak yaşam kalitesini yükseltir. Kilo vermek için uygulanacak ketojenik diyet, bilinçsizce değil yalnızca doktorların kişiye uygun gördüğü oranlara dikkat edilerek yapılmalıdır.